Primena stakla u građevinarstvu ima dug vek i važnu ulogu. Materijal koji je vizuelno najzaslužniji za prijatan boravak u zatvorenom prostoru ispred sebe ima niz izazova koje mora da zadovolji, kako bi pored estetskih odgovorio i na sve druge zahteve koje građevinarstvo postavlja.
Sve do 18. veka staklene površine za potrebe građevinarstva izrađivale su se ručno. Tako ručno duvano i valjano staklo moglo se postavljati samo na prozore malih dimenzija, i iako je bilo veoma cenjeno, u mnogome se razlikovalo od današnje primene stakla – vremenom se krivilo, što je ugrožavalo i pogled kroz prozor.
Nekadašnji prozori bili su manjih dimenzija i sasvim drugačijih od današnjih. Sa razvojem tehnologije unapređuju se i mogućnosti stak- lenih površina koje postaju sve veće i otvaraju unutrašnjii prostor ka spoljašnosti, a istovremeno obezbeđuju adekvatnu zaštitu od svih neže- ljenih spoljnih uticaja. Pre stotinak godina razvijaju se polirane staklene ploče, preteče današnih prozorskih stakala. Na početku su bile veoma skupe, da bi polako staklo postalo obavezan element na svakom objektu i prostoru u kome se boravi, a ne luksuz.
Tek sredinom 20. veka staklo ulazi u potpunosti u primenu kakva je danas. Pedesetih godina prošlog veka razvija se plutajuće staklo, gde se istopljeno staklo izliva na sloju istopljenog kalaja. Proces proizvodnje stakla odvija se tako što se staklo otopljeno usporeno izliva iz peći od 500 tona koja se greje pomoću masivnih mlazeva zagrejanog prirodnog gasa na istopljen kalaj. Zatim se pomera oko 300 metara duž trake, gde se staklene ploče od 3,6 metara polako hlade i seku u pojedinačne ploče kojima se lakše upravlja. Istopljeni kalaj obezbeđuje glatku površinu i proizvodi veoma transparentno staklo bez distorzija, pa poliranje nije potrebno.
Kao i ostalim materijalima, kako bi se poboljšale performanse stakla, dodaju mu se različiti aditivi i premazi. U toplijim klimatskim sredinama nije neoubičajeno da staklo bude obojeno ili da se nanose niskoemisioni premazi čija je uloga da blokiraju sunčevu svetlost. Takođe, tako bojena stakla bitno utiču i na sam izgled objekta. Na poslovnim objektima koriste se i ultra-providna stakla sa niskim sadržajem gvožđa koje obezbeđuju staklo koje je još transparentnije od standardnog.
Kako se najviše energije na objektu gubi upravo preko prozora, u čemu veliku ulogu imaju upravo staklene površine, počela je primena dvostrukog stakla. Takve staklene jedinice sa dva sloja stakla razdvojene su vazdušnim prostorom koje bitno utiče na smanjenje provodljivosti toplote. Što je veći broj stakala, odnosno vazdušnih površina između njih, to je veće smanjenje toplote. Ipak, treba imati na umu i da prozorski ram treba da nosi ta stakla, te primeniti optimum za date uslove.
Kod prozora sa dvostrukim ili trostrukim staklima međuprostori se oivičavaju distancerom koji je ispunjen apsorberom vlage. Preporučeno minimalno rastojanje između dva stakla je 12mm. Međuprostor može biti ispunjen vazduhom ili inertnim gasom – argonom, kriptonom ili ksenonom. Ovakva stakla nazivaju se IZO stakla. Suvi vazduh zamenjuje se inertnim gasom čime se postiže veća moć toplotne izolacije i smanjenje koeficijenta prolaza toplote.
Sledeći korak u poboljšanju izolacionih sposobnosti stakla bilo je revolucionarno uvođenje niskoemisionih premaza. Sredinom 70-tih godina u SAD arhitekta Bler Hamilton je radio na tehnologiji u kojoj je veoma tanki, transparentni premaz srebra vakumom postavljan na tanak sloj milar plastike koja se zatim može postaviti između dva sloja stakla. Takav plastični film, kada se pravilno proizvede je nevidljiv.
Naziv nisko-emisioni, ili LOW E stkakla, potiče od sposobnosti takvih premaza da absorbuju toplotnu radijaciju i time sprečavaju da površine u unutrašnjosti objekta upijaju sunčevu energiju, a zatim da je isijavaju u vidu toplote.
Stoga su nisko-emisioni premazi najučinkovitiji kada se postavljaju na spoljnoj površini unutrašnjeg okna stakla, jer na taj način sprečavaju gubitak toplote a dozvoljavaju ulazak solarnog toplotnog dobitka. Kroz stakla niske emisije gubi se manje toplote jer se energija vraća u prostor iz kojega potiče. Postoje, najšire gledano, dva tipa ovih premaza, tzv. meki i tvrdi film. Kod mekog premaza tanak sloj srebra se stavlja na staklo procesom prskanja nakon proizvodnje stakla i mogu se nanositi u jednom ili u više slojeva. Naziv meki potiče od toga što su ovakvi premazi delikatni i moraju da se zaštite.
Za područja u kojima ima veća količina atmosferskih padavina i puno abrazivnih kretanja primenjuju se tvrdi niskoemisioni premazi. Niskoemisioni sloj oksida indijuma i kalaja primenjuje se kada je staklo istopljeno, u trenutku kada tek počne da dobija čvrstinu. Tako oksidi postaju deo stakla, a time su i dugotrajniji. Kombinacijom nisko emisionih stakala i upotrebom inertnih gasova u kompoziciji izo-stakla postižu se najbolji rezultati.
Staklo se u građevinarstvu ne koristi samo u prozorskoj stolariji, već svoju upotrebu nalazi i kao deo vrata. Najčešća kombinacija su drvo i staklo, čime se zadržava funkcija koju vrata vrše, a omogućuje se veća propusnost svetla. Izbor dekorativnih stakala vrlo je velik, mogu biti prozračna, peskirana, u boji. Pravilnim odabirom spoljašnje i unutrašnje stolarije i svih njihovih elemenata moguće je na duge staze ostvariti velike energetske uštede, postići dobru zvučnu i toplotnu izolaciju, a takođe i estetski obogatiti kako eksterijer, tako i enterijer.
