Razvoj moderne arhitekture omogućio je brisanje granica između spoljašnjeg i i unutrašnjeg prostora. Vizuelni kontakt sa spoljnim svetom i snabdevanje sunčevom energijom preko staklenih površina prija oku, umu i telu. Međutim, ukupni gubici kroz klasične prozore iznose 50% toplotnih gubitaka zgrade, što je u vreme kada čovek postaje sve svesniji konačnosti izvora energije nedopustivo, i srećom rešivo.
Kvalitetan pristup i odgovarajući izbor u svim fazama projektovanja i izgradnje objekata neophodan je kako bi se postigli pozitivni rezultati na duže staze. Pametno ulaganje u ranim fazama gradnje, kao i adekvatno osavremenjivanje zastarelih prozora i vrata, donosi višestruku dobit koja se ubrzo ogleda u računu za grejanje i struju, ali i samim boravkom u prostoru. Energija koja se gubi kroz prozore kod zgrada višestruko je veća nego potrošnja u industriji u Srbiji, i od ukupne energije koja se potroši u zgradama, preko 70% odlazi na grejanje stambenih i radnih prostora.
Najveću površinu prozora čini staklo, jedini materijal sa prirodnom sposobnošću da propušta svetlost. Visoko cenjeno zbog toga, u sebi ipak nosi jednu manu – slabu izolacionu sposobnost. Gubici kroz prozore su transmisioni, odnosno oni kroz zatvoren prozor i ventilacioni, kroz otvoren prozor. Najuobičajeniji materijal za ostakljivanje je staklo, i do 1970. godine prozori su se zastakljivali samo jednim staklom što dovodi do velikog gubitka toplote (Ug=5,0W/m2K). Na nisku vrednost koeficijenta prolaza toplote utiču debljina i broj međuprostora, vrsta gasa koji ispunjava međuprostor i vrsta i debljina stakla.
Razvojem tehnologije došlo je do rešenja kako poboljšati izolacione karakteristike stakla, i primena dvostrukog zastakljenja smanjuje UG vrednost na 3,0W/m2K. Dalje smanjenje gubitaka toplote nastavlja se prevlačenjem stakla novim tankim nisko-emisionim premazima i filmovima. Donedavno je vrhunac predstavljalo dvostruko zastakljivanje staklima debljine 4 mm, gde je prostor između stakala ispunjen argonom a UG vrednost iznosi 1, 1W/m2K, da bi se otišlo još dalje, u trostruko zastakljivanje sa dva nisko emisiona stakla i međuprostorom ispunjenim argonom, kriptonom i ksenonom, čiji se Ug kreće od 0,7W/m2K do neverovatnih 0,4 W/m2K. Jasnije rečeno, ovakvo staklo povećava udobnost u prostoru i do zapanjujućih 90%.
Razvoj dvoslojnih i troslojnih stakala u tremo blokovima omogućava da se njihova unutrašnja površinska temperatura približi ili čak izjednači sa temperaturom vazduha u unutrašnjem prostoru, što dovodi do temperaturne ugodnosti i sprečava kondenzaciju vlage na njima. I pored razvoja tehnologije i novih otkrića, i dalje je najviše u upotrebi dvostruko zastakljenje čiji Ug iznosi 1,1 do 1,4 W/m2K, što je u skladu sa preporučenim da ukupni koeficijent prolaza toplote ne prelazi 1,8 W/m2K.
Gubici toplote kroz prozor i vrata pored zastakljenog dela odvijaju se i kroz okvire, te je ispravna ugradnja prozora značajna za njegov ukupan toplotni učinak.
Visoko kvalitetno izolacijsko staklo ne vrši dovoljno funkciju ukoliko je praćeno neodgovarajućim okvirom. Poželjno je da okvir bude od materijala niske provodljivosti toplote (l) koji omogućava Ug između 0,7 i 0,8 W/m2K, odnosno Uw=0,8 W/m2K za celi prozor i zvučnu izolaciju od 46dB. Najčešće primenjivani materijali za ramove prozora su drvo, metal odnosno čelik i aluminijum, i plastika (PVC). Svaki od ovih materijala ima svoje prednosti i nedostatke. Drvo ima dobar strukturni integritet i izolacione vrednosti, ali malu otpornost na vremenske uticaje i organsku degradaciju. Metal je trajan i ima izvrsne strukturalne karakteristike, ali veoma siromašne toplotne osobine.
Zbog lake proizvodnje, niske cene i male mase najviše se koristi aluminijum koji karakteriše veoma nezahvalna toplotna provodljivost. Siromašne toplotne osobine metalnih ramova prozora mogu se poboljšati prekinutim toplotnim mostom, tj. nemetalnom komponentom koja razdvaja metalne ramove. Toplotne i strukturalne osobine PVC ramova su slične osobinama drveta, a karakteriše ih veća trajnost, pa su najviše i zastupljeni.
Kvalitetniji prozori smanjuju transmisione gubitke, dok se gubici provetravanjem mogu smanjiti ugradnjom sistema za ventilaciju ili ugradnjom senzora otvorenosti prozora. Senzor otvorenosti prozora povezuje se direktno sa kontrolom grejanja/hlađenja i isključuju sistem kada se prozor otvara.
Pravilno postavljanje prozora i vrata uz obraćanje na orijentaciju i sagledavanje različitosti zimskog i letnjeg perioda, kao i dnevnog i noćnog režima rada ima veliku ulogu u energetskoj efikasnosti. Prozori okrenuti ka jugu propuštaju najviše svetla u prostor čiju je energiju poželjno iskoristiti, ali isto tako i zaštititi se adekvatno od preteranog zagrejavanja kako se ne bi trošila dodatna energija za rashlađivanje objekta. Ovo se vrši odabirom odgovarajućih zastora, raznih oblika brisoleja, žaluzina i roletni.
Kako se ulazna vrata u domovima uglavnom izrađuju od punih materijala čija propustljivost je bitno manja u odnosu na staklo, smatrano je da sama vrata u načelu ne predstavljaju bojazan od većeg toplotnog gubitka. Najveća slabost vrata na ovom polju ogledala se u dihtovanju sa donje strane. Celokupno dihtovanje vrata moguće je umanjiti lepljenjem izolacione trake oko vrata. Danas se sagledavaju različiti nivoi energetske efikasnosti materijala i same strukture vrata, i poželjna su ona od materijala boljih izolacionih karakteristika, koja u svojim slojevima sadrže toplotnu izolaciju.
Ukoliko nema mogućnosti za osavremenjivanje prozora i vrata, poboljšanje toplotnih karakteristika je ipak moguće postići kroz nekoliko različitih koraka. Zadihtovanjem prozora i spoljašnjih vrata, popravkom okova na prozorima i vratima, izolacijom kutija za roletne, redukovanjem gubitaka toplote kroz ugradnju roletni, zavesa i ostalih jakih zastora.
